अत्याधुनिक देखभाल उपकरणांसह ग्रीन रोलिंग स्टॉक डेपो

मुंबई-अहमदाबाद हायस्पीड कॉरिडॉर (बुलेट ट्रेन प्रकल्प) गुजरातमधील साबरमती आणि सुरत आणि महाराष्ट्रातील ठाणे येथील तीन रोलिंग स्टॉक डेपोद्वारे सेवा दिली जाईल. जपानमधील शिंकानसेन डेपोच्या अनुभवाच्या आधारे डेपोची रचना केली जात आहे.

एनएचएसआरसीएलने महाराष्ट्र राज्यातील 'ठाणे रोलिंग स्टॉक डेपोचे डिझाइन आणि बांधकाम' करण्यासाठी मेसर्स दिनेशचंद्र- डीएमआरसी जेव्ही यांना मान्यतेचे पत्र दिले आहे. या पॅकेजमध्ये सिव्हिल वर्क्स, इन्स्पेक्शन शेड, मेंटेनन्स डेपो आणि इन्स्टॉलेशन, टेस्टिंग आणि मेंटेनन्स सुविधा सुरू करणे यांचा समावेश आहे.

ठाणे डेपो सुमारे ५५ हेक्टर क्षेत्रात पसरला असून त्यात गाड्यांच्या देखभाल व हलक्या देखभालीची सुविधा असणार आहे. सुरुवातीला 4 तपासणी लाइन आणि 10 स्टॅबलिंग लाइन तयार केल्या जातील, ज्या भविष्यात अनुक्रमे 8 आणि 31 पर्यंत वाढतील.

डेपोतील शिंकानसेन मानकानुसार हाय स्पीड ट्रेन संचांच्या देखभालीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या बोगी एक्स्चेंज मशीन, अंडरफ्लोअर व्हील री-प्रोफाइलिंग मशीन, टेस्टर आणि डेटा रीडर, अल्ट्रासोनिक फॉल्ट डिटेक्टर, ट्रेनसेट वॉशिंग प्लांट सुमारे यासह 40 प्रकारच्या डेपो मशिनरीजचे सुमारे २०० नग जपानकडून खरेदी केल्या जात आहेत.

या कॉरिडॉरसाठी गुजरात राज्यात साबरमती आणि सुरत येथे ठाणे रोलिंग स्टॉक डेपो चे आणखी दोन डेपो बांधण्यात येत आहेत. साबरमती रोलिंग स्टॉक डेपो हा सर्वात मोठा डेपो असेल ज्याचे क्षेत्रफळ सुमारे ८३ हेक्टर असेल. यामध्ये इन्स्पेक्शन बेज, वॉशिंग प्लांट, वर्कशॉप, शेड, स्टॅबलिंग लाईन आदींसह रेल्वेसंचांच्या हलक्या आणि जड देखभालीसाठी अत्याधुनिक उपकरणे असतील. या डेपोमध्ये १० स्टॅबलिंग लाइन असतील ज्या भविष्यात २९ लाईनपर्यंत वाढविल्या जातील.

मेसर्स सोजिझ-एल अँड टी कंसोर्टियमला देण्यात आलेल्या साबरमती डेपोच्या बांधकामाचे काम 05.01.2023 पासून सुरू झाले आहे. प्रशासन भवन या मोठ्या आरसीसी इमारतीसाठी खोदकामाचे काम पूर्ण झाले आहे. रेल्वेसेट देखभाल आणि दुरुस्तीसाठी तपासणी खाडी, खड्डे आणि डेपो मशिनरी जिथे असतील अशा स्टील स्ट्रक्चर्सच्या डिझाइन मंजुरीचे काम प्रगतीपथावर आहे. डेपोसाठी जमीन तयार करण्याचे काम यापूर्वीच दुसऱ्या करारानुसार पूर्ण झाले आहे.

सुरतमध्ये सुमारे ४० हेक्टर क्षेत्रफळाचा आणखी एक डेपो बांधण्यात येत आहे. या डेपोला जपानकडून सुरुवातीचे ट्रेनसेट मिळतील आणि हे ट्रेनसेट सुरू करण्यासाठी मूलभूत सुविधा असतील.

सुरत डेपो नियोजित निर्माणाधीन सुरत एचएसआर स्टेशनपासून अंदाजे 2 किमी अंतरावर स्थित आहे. डेपो आवारात रोलिंग स्टॉकची दैनंदिन व नियमित तपासणी करण्यात येणार आहे. हा डेपो सुरू होताना देखभालीसाठी दोन ट्रेनसेट (एक ट्रॅक तपासणीसाठी आणि एक ट्रॅक स्टॅबलिंगसाठी) ठेवण्यास सक्षम असेल. भविष्यात तपासणीसाठी दोन ट्रॅक आणि स्टेबलिंगसाठी चार ट्रॅक वाढविण्याचे नियोजन आहे. तपासणीबरोबरच आपत्कालीन दुरुस्ती आणि व्हील रि-प्रोफाइलिंगची सुविधाही उपलब्ध करून देण्यात येत आहे.

मेसर्स एल अँड टी ला देण्यात आलेल्या सुरत डेपोची कामे चांगल्या प्रकारे सुरू आहेत. स्टीलशेड उभारण्यात आले असून, फिनिशिंगची कामे सुरू आहेत. जपानच्या एका मशिनसह काही यंत्रसामुग्री घटनास्थळी प्राप्त झाली आहे. ट्रॅक पॅकेज कॉन्ट्रॅक्टच्या अंतर्गत ट्रॅक टाकण्याचे काम लवकरच सुरू करण्यात येणार आहे.

डेपोंमधील जलस्त्रोत व्यवस्थापन

एमएएचएसआरवरील डेपोंमध्ये योग्य जलस्त्रोत व्यवस्थापनासाठी यंत्रणा असेल. साबरमती डेपोची पाण्याची गरज छतावरील पावसाच्या पाण्याचा संचय करून आणि बोअरवेलमधून काढलेल्या पाण्यातून जवळजवळ पूर्ण केली जाईल. पालिकेच्या पुरवठ्यावर थोडेच अवलंबित्व राहणार आहे. छतावरील पावसाचे पाणी गोळा करून डेपोच्या आवारातील भूमिगत साठवण टाक्यांमध्ये साठवले जाईल. त्यानंतर त्यावर प्रक्रिया करून ते वापरण्यास योग्य केले जाईल. पृष्ठभागावरून वाहून जाणारे पावसाचे पाणी डेपोच्या आवारात असलेल्या मोकळ्या पाण्याच्या जलाशयांमध्ये प्रवाहित केले जाईल आणि जलपर्णी पुनर्भरणासाठी देखील वापरले जाईल. रेल्वेसंच आणि डेपोमध्ये निर्माण होणारे सांडपाणी आणि सांडपाण्यावर प्रक्रिया करून त्याचा आधुनिक सांडपाणी प्रक्रिया व सांडपाणी प्रक्रिया प्रकल्पांमध्ये पुनर्वापर केला जाणार आहे. या पुनर्वापर केलेल्या पाण्यामुळे डेपोची एकूण पाण्याची ७० टक्के गरज भागणार आहे.

ठाणे डेपोमध्ये छतावरील पावसाचे पाणी वादळाचे पाणी साठवणे तसेच सांडपाणी प्रक्रिया व सांडपाणी प्रक्रिया प्रकल्प उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत.

कचरा हाताळण्याची सुविधा : साबरमती आणि ठाणे आगारात गाड्यांमध्ये तसेच डेपोमध्ये निर्माण होणाऱ्या कचऱ्याचे विलगीकरण, संघटन आणि हाताळणीसाठी ही सुविधा उपलब्ध करून दिली जाईल.

ग्रीन डेपोची ठळक वैशिष्ट्ये

• सध्याचा कामाचा भार आणि भविष्यातील विस्तार लक्षात घेऊन डेपोची रचना जमिनीचा जास्तीत जास्त वापर करून करण्यात आली आहे.
• डेपोमधील विविध सुविधांची मांडणी योग्य क्रम आणि कार्यक्षम कार्यप्रवाह प्रदान करेल.
• डेपो रुंद, अडथळा मुक्त मार्ग आणि तपासणी डेकसह कर्मचाऱ्यांना सुरक्षित, आरामदायक आणि कार्यक्षम कामाचे वातावरण प्रदान करतील
• भविष्यात सोलर पॅनेल बसवता यावेत यासाठी शेड/इमारतींची रचना करण्यात येणार आहे
• डेपोची रचना ध्वनी नियंत्रण, धूळ दाबणे आणि कामाचे आरोग्यदायी वातावरण देण्यासाठी योग्य व्हेंटिलेशनच विचारात घेऊन केली जाईल. एलईडी आधारित कृत्रिम प्रकाश प्रणाली व्यतिरिक्त नैसर्गिक प्रकाश प्रदान केला जाईल
• आधुनिक सामग्री हाताळणी आणि साठवणूक प्रणाली (सूची व्यवस्थापनासह) प्रदान केली जाईल.